هویت در لغت به معنای ذات و حقیقت هر چیزاست.
هویت مجموعه ای از صفات و مشخصات است که باعث تمایز یک فرد ، گروه یا اجتماعی از فرد گروه با اجتماعی دیگر می شود. این صفات و مشخصات همان عناصر ذاتی هویت محسوب می شوند.
با استناد به تعریفی که از هویت ارائه شد عناصر هویت بخش محله همان صفات و مشخصات محله می باشد یعنی آنچه حقیقت محله را شکل می دهد.برای اینکه یک محله بتواند پویا باشد و به حیات خود ادامه دهد و به مکانی برای زیستن بهتر تبدیل شود و در نهایت احساس تعلق شهروندان در آن افزایش یابد بهتر است عناصر هویت بخش آن شناسایی شود و اگر عنصر یا عناصری تضعیف شده یا چالش هایی در این زمینه وجود دارد در رفع آنها بکوشیم پس ضرورت ایجاب می کند به شناسایی این عناصر بپردازیم:
در یک تقسم بندی کلی می توان این عناصر را به دو دسته مادی و معنوی تقسیم کرد.
الف) عناصر معنوی: ارزش ها- هنجارها – نمادها- اماکن زیارتی- شهدا- فرهیختگان- شخصیت های برجسته علمی ، دینی، انقلابی، هنری و..
ب) عناصر مادی: دسترسی به مراکز بهداشتی و درمانی- دسترسی به مراکز خرید- آموزش و پرورش – حمل و نقل – مسکن- اماکن دیدنی- اماکن تفریحی- اماکن ورزشی- اماکن تفریحی- خدمات عمومی( آب ، برق، فاضلاب،امنیت)- خدمات شهری( دفن زباله، فضای سبز)
یکی از عناصر مهم که در شکل گیری هویت محله نقش بسزایی دارد هویت مردم ساکن در آن محله است زیرا اگر شهروند نباشد محله معنا و مفهومی ندارد. در واقع هویت یک محله جدای از هویت مردم آن محله نیست بنابر این یکی از عناصر هویت بخش محله سطح شهروندان از لحاظ کمی( تعداد شهروندان) و کیفی( از لحاظ اقتصادی ، فرهنگی، اجتماعی ، سیاسی) می باشد. مثال بارزی که در این زمینه می توان به آن اشاره کرد این است که اگر شعور اجتماعی مردم در یک محله بالا باشد کمتر به خرده گیری و انتقاد به مدیران و مسئولین می پردازند و بیشتر سعی دارند به شناخت سریع و به موقع نیازها بپردازند و همه کاستی ها را به ناتوانی مدیران پیوند نمی زنند.
نمادها یکی دیگر از عناصر مهم هویت بخشی محله محسوب می شوند نکته مهمی را که باید در این قسمت به آن اشاره کنیم این است که اگر در محله ای در راستای تقویت هویت محله ای نمادی ساخته می شود حتما با علایق مردم و تاریخ محله سنخیت داشته باشد تا نتیجه معکوس ندهد.
در عصر حاضر که کلانشهرها بویژه شهری مثل مشهد که یک کلانشهر مذهبی بوده و سالانه میزبان میلیون ها زائر و مسافر از سراسر جهان می باشد ؛ مدیریت شهری با مسائل و مشکلات متعددی روبروست و مسئولین شهری متعهد به انجام خدمات متنوع و پیچیده ای هستند و بناچار تشکیلات اداری در چنین شهرهایی گسترش یافته و برنامه ریزی های شهری پیچیده، زمانبر و انرژی بر است. در چنین شرایطی با واگذاری مدیریت شهری به نهادهای مردمی اداره محله و در نهایت اداره شهر شکلی پ یا و زنده به خود می گیرد. در واقع تفویض امور به مردم محله به تقویت هویت محله کمک می کند.
همچنین شناسایی و حل مسائل مربوط به محله توسط مردم همان محله بهتر انجام می شود و این امر مستلزم بهره گیری از پتانسیل های موجود در محله و جذب مشارکتهای مردمی می باشدو فواید آن به قرار ذیل می باشد:
– احساس تعلق و وابستگی بیشتر
– تقویت حس مسئولیت پذیری
– کاهش مسئولیت و تصدی های دولت
– تسریع در فرایند تصمیم گیری ها و انجام امور
– افزایش میزان رضایتمندی و در نهایت مشروعیت نظام
– امور محله با توجه به امکانات محله برنامه ریزی و اداره می شود
– فشار بار از دوش مدیریت شهری کاسته می شود.
– مصارف بودجه دولت به میزان قابل توجهی کاهش می یابد
– توانایی بالقوه بسیاری از افراد که دارای گرایش به کار جمعی هستند برانگیخته می شود.
– مردم حاضرند برای خدماتی که نتیجه ملموس آن را درک می کنند هزینه های لازم را بپردازند و سازندگی را جایگزین خرده گیری از دیگران می کنند
محمد آصفی
عضو شورای اسلامی شهر مشهد مقدس
پاسخ